راهکارهایی برای ارتقای ایمنی بیمار در بیمارستانها
به گزارش ایسنا دفتر دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دکتر فروزان آتش زاده شوریده در خصوص اهمیت ایمنی بیمار، اظهار داشت: ایمنی بیمار به معنای خودداری از وارد شدن هرگونه آسیب تصادفی و نامطلوب به بیمار در حین ارائه مراقبتهای سلامت است و از عوامل مهم تعیین کننده کیفیت خدمات سلامت است که مواردی نظیر خطاهای تشخیصی (تأخیر در تشخیص، عدم تشخیص و تشخیص اشباه)، خطا در روش‌ها و اعمال جراحی (انجام عمل در موضع نادرست، بکار بردن تکنیک غلط و عوارض پس از جراحی)، عفونت‌های بیمارستانی، خطاهای دارویی (خطا در نوع یا دوز داروی تجویز شده)، زخم بستر، سقوط بیمار و... را شامل میشود.
وی خاطرنشان کرد: با وجود این که مسئله ایمنی بیمار، مهمترین جنبه کیفیت مراقبتهای بهداشتی بوده و به عنوان یک نگرانی جهانی شناخته میشود، اما متأسفانه مطالعات مختلف حاکی از آن است که تعدادی از مددجویان در جریان ارائه مراقبتهای بهداشتی درمانی دچار آسیب می‌شوند.
خدمات ناایمن عامل بروز آسیب‌های ناخواسته در بیماران
رئیس دانشکده پرستاری و مامایی با بیان اینکه خدمات ناایمن در مجموع منجر به بروز آسیب‌های ناخواسته در بیماران شده و عواقب نامطلوبی همچون معلولیت، افزایش طول مدت بستری در بیمارستان، افزایش هزینه‌های مربوط به مراقبتهای بهداشتی درمانی و حتی افزایش خطر مرگ و میر در بیماران را در پی دارد، اظهار کرد: راه حل کاهش عوارض جانبی و ارتقای ایمنی بیماران و حرکت به سمت نظام سلامت ایمن‌تر؛ در مفهوم فرهنگ ایمنی بیمار نهفته است. برای جلوگیری و به حداقل رساندن این عوارض نامطلوب و ارتقای کیفیت خدمات درمانی، لازم است که ایمنی در سازمان به عنوان یک فرهنگ پذیرفته و نهادینه شده و همواره بر ایجاد یک فرهنگ ایمنی مثبت، تأکید شود.
به گفته دکتر آتش زاده؛ وجود جو مناسب از نظر فرهنگ ایمنی بیمار در یک واحد سبب کاهش میزان اشتباهات و اثرات نامطلوب آنها در بیماران میشود؛ به عبارت دیگر هر چه بیمارستان از جو ایمنی بهتری برخوردار باشد، به همان میزان بروز خطاها و مرگ و میر ناشی از آنها کمتر بوده و عملکرد بهتری خواهد داشت.
جنبه‌های اخلاقی ایمنی بیمار
این عضو هیئت علمی دانشگاه در بخش دیگری به جنبه‌های اخلاقی ایمنی بیمار اشاره کرد و اهمیت مسئله ایمنی بیمار را بیانگر نیاز به تغییرات و بهبود قابل توجهی در ایمنی بیمار دانست و تاکید کرد که آموزش و تعلیم نقشی کلیدی در دستیابی به این هدف ایفا می‌کند.
آتش زاده افزود: ارائه آموزش‌های هدفمند برای پرستاران و مدیران پرستاری در جهت ارتقای ایمنی بیماران، می‌تواند موجب ارتقای ایمنی و فرهنگ ایمنی بیمار در سازمان شده و کیفیت خدمات و مراقبتهای ارائه شده را بهبود بخشد. با این وجود، حمایت و پشتیبانی رهبری و مدیریت سازمان، نقشی غیرقابل انکار در ارتقای فرهنگ ایمنی بیمار داشته و بسیار مهم و ضروری است. در واقع ارائه آموزش‌ها و مداخلات در کنار پشتیبانی راهبری، بیشترین تأثیر را بر فرهنگ ایمنی بیمار دارند.
محدود بودن آموزش‌های اخلاقی مدون در برنامه‌های آموزشی در دانشگاه‌ها
وی تاکید کرد: با توجه به محدود بودن آموزش‌های اخلاقی مدون در برنامه‌های آموزشی پرستاران در دانشگاه‌ها و بیمارستانها، افزایش دانش و به تبع آن تغییر در باورها و ارزش‌ها در این زمینه می‌تواند در راستای ارتقای ایمنی در این مراکز مفید واقع شود.
آتش زاده یادآور شد: امروزه مقوله ایمنی بیمار یکی از مباحث مهم سازمان بهداشت جهانی در همه کشورها و همچنین از محورهای اصلی حاکمیت بالینی در جهت به وجود آوردن «بیمارستانهای دوستدار ایمنی بیمار» است.
وی یکی از مهمترین چالشهای سیستم سلامت در تمام جهان را خطاهای پزشکی برشمرد و از علل رایج این خطاها، مشکلات اطلاعاتی و ارتباطی بین اعضای تیم مراقبت ذکر کرد. از مهمترین عواملی که در ایجاد خطاهای پزشکی مؤثر است به عوامل انسانی(دانش و عملکرد)، فنی، تجهیزاتی، شرایط محیط ارائه مراقبت، عوامل مربوط به بیماران، عوامل سازمانی (مانند خط‌مشی‌ها و آیین‌نامه‌ها) و ناهماهنگی تیم مراقبت اشاره میشود.
مهمترین علل خطاهای پرستاری
وی افزود: زمانی که از خطاها در محیط‌های بهداشتی درمانی سخن به میان می‌آید، شامل همه اعضای تیم پزشکی است. از آن‌جایی که بیشترین افراد تیم پزشکی را پرستاران تشکیل می‌دهند و بیشترین تعاملات و ارتباطات را با بیماران دارند، خطاهای پرستاری بیشتر نمود پیدا می‌کند. خطاهای پرستاری عمدتاً ممکن است در اثر عوامل محیطی، روشهای جدید تشخیصی یا درمانی، عوامل مربوط به بیمار (قرار داشتن بیمار در دو انتهای طیف سنی)، مراقبتهای چندگانه و شرایط مراقبتهای اورژانس، ارتباط نامناسب با بیمار، ثبت نادرست اطلاعات، ناخوانا بودن دست خط پزشکان، خستگی جسمی و روحی و ناکارامدی سیستم‌های مراقبتی و حمایتی اتفاق افتد.
به گفته رییس دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، شناسایی خطاها، شناسایی علل ریشه‌ای و سیستمی خطاها، یادگیری از آنها و اصلاح سیستم مراقبت در راستای جلوگیری از تکرار این خطاها، بهترین راه برای پیشگیری از خطاهای پزشکی است. بنابراین بیمارستان‌هایی که از جو ایمنی بهتری برخوردارند، عملکرد بهتری نیز دارند و میزان بروز خطا در آنها کمتر است.
آتش زاده با اشاره به مفهوم فرهنگ ایمنی بیمار گفت: با در نظر گرفتن ایمنی بیماران به عنوان یکی از ابعاد مهم و حیاتی کیفیت در خدمات درمانی، ضروری است سازمانهای بهداشتی درمانی، بر فرهنگ ایمنی بیمار به عنوان یکی از اهداف خود تمرکز کرده و این فرهنگ را در میان کارکنان خود ایجاد کنند.
ویژگی‌های یک فرهنگ ایمنی کارآمد
به گفته وی، ویژگی‌های یک فرهنگ ایمنی کارآمد شامل تعهد مدیریت ارشد در خصوص بحث و یادگیری در مورد خطاها، مستند کردن آنها، بهبود ایمنی بیماران، تشویق به کار گروهی، کشف خطرات بالقوه، به کارگیری سیستم‌هایی برای گزارش دهی و تحلیل رویدادهای نامطلوب و مورد تشویق قرار دادن کارکنانی است که به بهبود ایمنی بیماران کمک می کنند.
آتش زاده شاخصه‌های یک فرهنگ ایمنی قوی را شامل تعهد مدیریت نسبت به یادگیری از اشتباهات، سندیت و ارتقا دادن به ایمنی بیمار، تشویق به انجام کار تیمی، شناسایی خطرات بالقوه، استفاده از یک سیستم گزارش‌دهی و تجزیه و تحلیل حوادث ناگوار رخ داده در بیمارستان در ارتباط با ایمنی بیمار و ارزیابی فرهنگ ایمنی بیمار در بین کارکنان عنوان کرد.
وی با تاکید بر لزوم ارتقای فرهنگ ایمنی بیمار گفت: ساختن فرهنگ ایمنی بیمار نیاز به ریشه کن کردن سه عنصر مخرب سرزنش، ترس، خاموشی و سکوت در سازمان دارد. خطاها نباید مخفی بمانند بلکه باید از آنها یادگیری حاصل شود و به عنوان اولین گام برای حذف صدمات ناشی از آنها و پیشرفت در زمینه ایمنی بیمار مورد استفاده قرار گیرند.
آتش زاده در خاتمه تاکید کرد: در همین راستا تفکر سیستمی، آموزش مستمر کلیه تیم درمان، ریشه‌یابی و رفع یا تقلیل علل خطا، تغییر نگرش فردی و به موازات آن تغییر نگرش سازمانی، تخصیص مقوله ایمنی بیمار در برنامه درسی کلیه رشته‌های علوم پزشکی می‌تواند نقش مهمی در بهبود فرهنگ ایمنی بیمار داشته باشد.
نظر شما :