تاثیر آروماتراپی بر کیفیت خواب سالمندان

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی، در مقدمه این مقاله که در جهاددانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی تهیه شده، آمده است: بی خوابی اثر منفی عمده­ای بر کیفیت زندگی سالمندان داشته و کاهش قابل توجهی بر کیفیت عملکرد روزانه آنها دارد، از این رو مطالعه حاضر با تعیین تاثیر آروماتراپی (رایحه درمانی) بر کیفیت خواب سالمندان انجام شده است.

تحقیقات در این زمینه نشان داده که اختلال خواب بعد از سردرد و اختلالات گوارشی در رتبه سوم مشکلات سالمندان قرار دارد و یکی از موارد شکایت شایع و دلیل مراجعه این افراد به پزشک است. همچنین مطالعات اپیدمیولوژیک نشان داده است که بیش از 57 درصد سالمندان اختلال خواب را گزارش کرده اند و فقط 12 درصد از خوابشان رضایت دارند.

این مطالعه که با هدف کسب آگاهی بیشتر در مورد تأثیرات رایحه‌درمانی و روغن‌های اسانسیل بر کیفیت خواب سالمندان انجام شده، از نوع مطالعات مروری بوده و معیارهای ورود به آن با توجه به موضوع مطالعه، مقالات تحلیلی توصیفی و  مداخله‌ای است که از سال 2004 تا پایان سال 2018 میلادی درزمینه بررسی اثرات رایحه درمانی بر کیفیت خواب سالمندان به زبان فارسی و انگلیسی منتشر شده اند.

پس از جستجو در پایگاه‌های اطلاعاتی و حذف مقالات تکراری، 129 مقاله بررسی شد. حدود 70 درصد از مقالاتی که در این حوزه مورد مطالعه قرار گرفتند از رایحه اسطوخودوس استفاده کرده بودند که در اکثر آنها فاکتور اختلال خواب و خواب آلودگی روزانه بهبود چشمگیر یافته است. البته فاکتورهای دیگری همچون زمان خواب، تاخیر در به خواب رفتن، احساس رضایتمندی بعد از بیداری، تنظیم زمان بیدار شدن، بی نظمی خواب روزانه و کاهش میزان مصرف داروی خواب هم به طور چشمگیری تغییرات مطلوب داشتند.

در بخشی از متن این مقاله آمده است: یافته های تحقیقاتی دیگر نشان می دهد که بی‌خوابی سبب اختلال در حوزه های مختلف زندگی فرد از جمله ارتباط با دیگران می‌شود و محرومیت از این ارتباطات قطعا سبب افسردگی، کاهش عملکرد سیستم ایمنی و بیماریهای قلبی می‌شود. رایحه درمانی یکی از روشهای طب مکمل است و مانند داروها بر روی سیستم مغز و اعصاب مؤثر است. این روش از طرق استنشاقی، حمام، کمپرس‌های پوستی و ماساژ قابل اجرا است.

گفتنی است، استنشاق رایحه می تواند باعث شیفت بالانس اتونومیک به سمت برتری پاراسمپاتیک شده و متعاقب آن باعث آرام سازی در فرد شود. رایحه درمانی روشی کم هزینه و بدون عوارض برای بهبود وضعیت خواب افراد و به خصوص سالمندان به شمار می آید و از این رو مطالعاتی در این زمینه انجام‌شده که نتایج قابل‌توجهی داشته اند.

نتیجه این مطالعه نشان داد که به‌طورکلی پژوهش‌های بسیار کمی در حوزه رایحه‌درمانی انجام می‌شود. بر اساس یافته‌های مقالات بررسی‌شده، رایحه‌درمانی در تمامی موارد بر کیفیت خواب سالمندان تأثیر مثبت گذاشته که در برخی از پژوهش‌ها سالمندان مورد بررسی دچار بیماری‌هایی مانند ضعف قلب و یا دمانس بودند و مداخله ناشی از این مطالعات هیچ‌کدام سبب تشدید مشکلات جسمی و روانی در افراد نشد، لذا می‌توان نتیجه گرفت که رایحه‌درمانی یک روش غیرتهاجمی و مناسب جهت بهبود خواب و اختلالات خواب در سالمندان است.

نتایج این مطالعه نشان داد که رایحه‌درمانی با اسانس‌های گیاهی در بهبود کیفیت خواب سالمندان تأثیر مثبت داشته و می‌تواند به‌عنوان یک روش غیرتهاجمی، آسان و کم‌هزینه در درمان اختلالات خواب این بیماران مورداستفاده قرار گیرد. البته ‌باید تأثیر روایح را بر روی اضطراب، درد، مشکلات ذهنی و روانی و غیره بررسی کرد چراکه نتایج پژوهش‌های انجام‌شده از دیرباز تا امروز حاکی از آنست که این روش به‌عنوان یک روش مثبت و خوشایند برای بیماران به شمار می‌آید.

این مطالعه که توسط  ابو حسن فرهنگ سردرودی، دکتر حسین نیک فرجاد و بهاره کاشانی موحد تهیه و نگارش شده است؛ در همایش سالمندی در ایران (با رویکرد روانی – اجتماعی) پذیرفته شده و ارایه خواهد شد.