فضای مجازی تهدیدی برای کودکان

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی به نقل از سیناپرس، طی یک دهه اخیر شاهد رشد چشمگیر کاربران در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی بوده ایم؛ کاربرانی که طیف مختلف گروه سنی را در بر می گیرند که هم اکنون طبق آمارهای منتشر شده حدود 19 میلیون کاربر اینترنت در کشور را افراد زیر 18 سال تشکیل می دهند.

کودکانی که متاسفانه با ورود به سرزمین ناشناخته فضای مجازی، می توانند در معرض جرایم و تهدیدات سایبری قرار بگیرند از اینرو والدین نقش اساسی و اصلی در حفظ امنیت کودکان در برابر آسیب‌ها و تهدیدات فضای مجازی برعهده دارند؛ نظارت نداشتن والدین بر فعالیت آنلاین کودکان و نوجوان شان در فضای مجازی می ‌تواند تبعات جبران ناپذیری برای فرزندان و خانواده در پی داشته باشند.

دکتر فرج حسینیان، معاون پژوهشی جهاد علوم پزشکی شهید بهشتی در این خصوص به سیناپرس گفت: فضای مجازی به همه موارد مرتبط با رایانه و اینترنت گفته می شود. استفاده از این فضا در دو دهه اخیر روند افزایشی خود را آغاز کرده و در دو سال گذشته به دلیل شیوع کرونا به بالاترین میزان استفاده رسیده است.

این عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: فضای مجازی نیز همانند تمام وسایل ارتباط جمعی دارای نقاط قوت و ضعفی است و استفاده ناصحیح از این فضا می تواند کودکان و نوجوانان - که بیشترین جمعیت در بین کاربران دارند- را تهدید کند.

وی اظهارداشت: بحران هویت، اضطراب، افسردگی، کاهش عزت نفس، اعتیاد به بازی های کامپیوتری و شبکه های اجتماعی، صدمات جسمی و فیزیکی، پایین آمدن سن دسترسی به اطلاعات جنسی و بلوغ زود رس، از بارزترین تاثیرات منفی شبکه های مجازی است که سلامت کودکان را تهدید می کند از اینرو والدین و متولیان امور تربیتی کودکان و نوجوانان باید توجه ویژه ای به این مساله داشته باشند.

این روان شناس ادامه داد: هرچند اینترنت و فضای مجازی جنبه های منفی زیادی دارد اما استفاده درست و به هنگام از آن می تواند به رشد و پویایی کودکان و نوجوانان و تقویت نیروی کارآمد کشور کمک کند. به عنوان مثال شیوع و گسترش ویروس کرونا باعث استفاده هرچه بیشتر از این فضا شده است به طوری که مدارس و آموزشگاه ها ملزم به استفاده از این بستر شده اند. به گفته وی، بهتر است به جای محدود کردن این نسل، الگوی مناسبی در اختیار آنها قرار بگیرد تا بتوانند از جنبه های مثبت این فضا با توجه به افزایش سرعت انتقال اطلاعات و بروز رسانی اطلاعات بهره ببرند. به اصطلاح ساده تر باید درست استفاده کردن را به کودکان و نوجوانان بیاموزیم.

وی تصریح کرد:همچنین اگر والدین قصد ندارند فرزندشان از برنامه ای استفاده کند باید برای او به زبان ساده و شیوا توضیح دهد که چرا نباید از این برنامه استفاده کند. والدین با انجام این کار علاوه بر کمک به رشد تفکر انتقادی فرزندان شان موجب می شوند تا فرزند شان در مواجهه با هر برنامه ای از خود این سوال را بپرسد که چرا باید این برنامه استفاده کند؟

حسینیان بیان کرد: والدین با رعایت این نکات می توانند همزمان با در اختیار قرار دادن دستگاه‌های الکترونیکی نظیر موبایل، تبلت و رایانه برای کودکان، خیال خود را از بابت نحوه استفاده کاربران از اینترنت و تکنولوژی آسوده سازند و در عین حال، آن‌ها را از فضای مجازی و فرصت‌های موجود در اینترنت محروم نکنند.

اعتیاد به اینترنت کودکان را جدی بگیرید

معاون پژوهشی جهاد علوم پزشکی شهید بهشتی یادآورشد: در حال حاضر میانگین میزان استفاده از اینترنت توسط کودکان و نوجوانان بسیار بالا است اما می توان با انجام فعالیت هایی نظیر «افزایش بازی با همسن و سالان» ، «داشتن برنامه مطالعه و کتاب خوانی» و« تماشای فیلم و سریال های مناسب با گروه سنی» و مدیریت زمان، این مساله را میان کودکان و نوجوانان به خوبی مدیریت کرد.

وی به دیگر تبعات منفی شبکه های اجتماعی و استفاده نادرست از اینترنت اشاره کرد و به سیناپرس گفت: استفاده بیش از اندازه روزانه از اینترنت باعث می شود در صورت عدم دسترسی طولانی مدت به اینترنت فرد دچار احساسات منفی و گاهی خشم و عصبانیت شود. این امر به نوبه خود باعث ایجاد اختلال در روند طبیعی زندگی شخصی و اجتماعی فرد می شود.

به گفته وی، « خجالتی بودن و تمایل به ناشناس بودن در روابط»، « فراموش کردن دغدغه ها و مشغول کردن خویش با کمترین هزینه؛ رهایی از مسئولیت و مشکلات»، « ایجاد و ارضا حس هیجان و پاسخ به نیاز مورد توجه قرار گرفتن»، «پاسخ بیو شیمیایی مغز در پی ترشح هورمون اندورفین و دوپامین که باعث ایجاد سرخوشی و حس خوب در افراد می شود» از علل ایجاد وابستگی و اعتیاد به اینترنت در میان کودکان و نوجوانان است.

وی خاطرنشان کرد: اعتیاد به اینترنت انواع مختلفی دارد که همگی آنها بر شخصیت اجتماعی و روانی فرد تاثیر می‎ گذارند. اعتیاد به تماشای فیلم ها و تصاویر نامناسب، اعتیاد به خرید های آنلاین، اعتیاد به بازی های آنلاین (که برای سلامتی جسمی و روحی بسیار مضر است)، اعتیاد به جستجوی اطلاعات مختلف و اعتیاد به شبکه های اجتماعی از جمله آنهاست.    

وی در پاسخ به این سوال که هم اکنون راهکار اساسی و توصیه شما برای فراهم کردن محیطی ایمن برای کودکان در فضای مجازی چیست؟ گفت: آموزش های سواد رسانه ای ، نظارت درست و به جای والدین بدون ایجاد حساسیت در کودکان و نوجوانان، وقوف و آگاهی کامل به حوزه های مورد استفاده در اینترنت، ارتباط و تامل سازنده با کودک و نوجوان و آموزش صحیح و کامل به دور از هرگونه غرض ورزی می تواند این بستر را امن کند.