سقوط دومین علت اصلی مرگ‌های ناشی از آسیب‌های ناخواسته

به گزارش روابط عمومی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی؛ دکتر وحید علیپور در دومین نشست سلامت سالمندی که به همت معاونت پژوهشی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی برگزار شد، با اشاره به بررسی هزینه های اقتصادی سقوط در سالمندان، اظهار کرد: به دلیل مشکلات سلامتی مربوط به دوره سالمندی (بیماری‌های مزمن و ناتوان‌کننده)، سرانه مصرف خدمات سلامت در سالمندان نسبت به سایر گروهای سنی بیشتر بوده و این موضوع باعث می‌شود سالمندان نسبت به سایر گروه‌های سنی هزینه‌های سلامت بیشتری را به‌نظام سلامت و جامعه تحمیل کنند.

وی با بیان اینکه مطالعات همچنین نشان می‌دهد که سرعت رشد هزینه‌های سلامت سالمندان نسبت به سایر گروه‌های سنی افزایش‌ یافته است، گفت: شاخص‌های ابتلا و مرگ‌ومیر بهتر از سن هزینه های سلامت را توضیح می‌دهند. به عبارت دیگر سن متغییر توضیح‌دهنده مناسبی برای پیش‌بینی هزینه های سلامت نیست.

وی ادامه داد: به دنبال تلاش برای درمان مشکلات سلامت سالمندان و افزایش امید به زندگی و طول عمر، تقاضا برای مراقبت‌ها و هزینه‌های سلامت افزایش می‌یابد که این موضوع در ادبیات اقتصاد سلامت به سندروم سسفوس معروف است.

همچنین با افزایش نرخ سرباری ناشی از سالمندی، بخش قابل‌توجهی از هزینه‌های درمان سالمندان بر دوش جمعیت شاغل و فعال اقتصادی و دولت می افتد که این موضوع در بلندمدت پایداری تأمین مالی هزینه‌های درمانی از محل منابع دولتی و مشارکت را با چالش جدی مواجه می کند.

 دکتر علی پور با اشاره به فکت های منتشر شده از سوی WHO، اظهار کرد: بر اساس این اطلاعات، سقوط دومین علت اصلی مرگ‌های ناشی از آسیب‌های ناخواسته در جهان است و سالانه 646 هزار نفر در اثر سقوط جان خود را از دست می دهند.

سالانه 37 میلیون مورد سقوط در دنیا اتفاق می‌افتد

وی با بیان اینکه به‌طورکلی سالانه 37 میلیون مورد سقوط در دنیا اتفاق می‌افتد که نیازمند مراقبت‌های پزشکی است، ادامه داد: جالب اینجاست که 80 درصد مرگ و میرهای ناشی از سقوط در کشورهای درحال‌توسعه و کمتر توسعه‌یافته و اکثر سقوط‌های مرگ‌بار در افراد بالای 65 سال اتفاق می‌افتد.

علیپور با بیان اینکه 80 درصد این بار بر دوش کشورهای درحال‌توسعه است، عنوان کرد: البته هیچ طرح پژوهشی برای سنجش اقتصادی بار بیماری در مورد سقوط سالمندی در کشور انجام ‌نشده است.

درآمد پایین باعث افزایش ریسک سقوط می‌شود

چه کسانی بیشتر در معرض سقوط قرار دارند؟

وی با بیان اینکه مطالعات نشان می‌دهد که درآمد پایین باعث افزایش ریسک سقوط می‌شود، گفت: همچنین افراد سالمند به خصوص خانم‌ها، آن‌هایی که تنها زندگی می‌کنند، افرادی که در مناطق روستایی ساکنند و افرادی که درآمد کافی و قابل‌اتکا ندارند، در معرض سقوط هستند.

این عضو هیات علمی دانشگاه با بیان اینکه شرایط زندگی ضعیف و عدم دسترسی  به مراقبت‌های سلامت ریسک را افزایش می‌دهد، اظهار کرد: این افراد وارد چرخه نامطلوبی می شوند، چراکه فقر باعث سقوط شده و خود سقوط نیز باعث فقر می‌شود. این موضوع از نقطه‌نظر اقتصادی بسیار مهم بوده و باید در سیاست‌گذاری‌ها مورد توجه قرار بگیرد.

کلیت هزینه‌ها در اقتصاد سلامت

وی با اشاره به کلیت هزینه‌ها در اقتصاد سلامت، اظهار کرد: بیشتر توجه بر روی سه هزینه است. هزینه مستقیم سیستم مراقبت‌های سلامت یا مستقیم پزشکی که اینجا بحث‌های دارو و درمان و بحث بازتوانی مطرح می‌شود. هزینه‌های غیرمستقیم بخش بعدی است که متأسفانه خیلی به آن پرداخته نمی‌شود چون به جامعه تحمیل می‌شود نه به خود فرد. به عنوان نمونه فرد از کار غیبت می‌کند، حقوق می‌گیرد ولی تولیدی انجام نمی‌دهد، این هزینه به جامعه تحمیل می‌شود. زمانیکه این هزینه‌ها در غالب هزینه‌های اقتصادی دیده می شود، بعد هزینه‌های پزشکی کم‌رنگ‌تر می‌شود.

وی با بیان اینکه در بحث سقوط سالمندی 60 تا 70 درصد هزینه‌ها به هزینه‌های پزشکی مربوط می شود، گفت: در بحث هزینه‌های غیرمستقیم، از آنجاکه سالمندان در سنین کاری نیستند، اگر هزینه ای ایجاد شود؛ به خانواده تحمیل می‌شود.

علیپور با بیان اینکه 30 درصد از هزینه‌های ما در سقوط سالمندی به هزینه‌های غیرمستقیم ارتباط پیدا می‌کند، تصریح کرد: هزینه‌های نامحسوس بخش آخر هزینه هاست که به بعد روانی و اجتماعی آن مربوط می شود، هزینه‌ای که به سیستم تحمیل می‌کند باعث می‌شود که فرد مانند قبل نتواند فعالیت اقتصادی داشته و بهره‌وری را از دست می‌دهد.

هزینه های سقوط سالمندی در کشورهای مختلف

وی با مقایسه ای بین هزینه های سقوط سالمندی در کشورهای مختلف، گفت: سالانه 304 میلیون دلار در استرالیا و 20 میلیارد دلار در امریکا در موضوع سقوط سالمندی هزینه می شود. در شاخص تولید ناخالص ملی نیز 15 کشور عضو اتحادیه اروپا 7 صدم درصد از کل GDP خود را به هزینه‌های ناشی از سقوط اختصاص داده اند، ولی در امریکا و ایرلند این درصد 2 دهم بوده است.

وی با بیان اینکه بیشترین هزینه‌ها در سنین بالا و در خانم‌ها اتفاق می‌افتد، گفت: در بخش بیمارستان، مراقبت‌های بلندمدت، مراقبت‌های بخش اورژانس و مراقبت‌های سرپایی به ترتیب بیشترین هزینه را متحمل شده اند و شکستگی‌ها (اندام‌های تحتانی، میانی و بالایی به ترتیب)بیشترین هزینه‌ها را در سیستم مراقبت سلامت داشته اند.

ضرورت تغییر ساختار نظام سلامت و تمرکز بر امر پیشگیری

وی با تاکید بر اینکه اگر به صورت فعلی پیش برویم قطعا سقوط در سالمندان به یک معضل تبدیل می شود، ادامه داد: از الآن باید برای 20یا 30سال آینده برنامه داشته باشیم، تغییر ساختار نظام سلامت یک ضرورت است، چراکه در ساختار فعلی بیشترین تمرکز در بخش درمان بوده و در بحث پیشگیری و مراقبت‌های بلندمدت هزینه نمی‌کنیم. این نوع از مراقبت سالمندی برای ما معضل بزرگی ایجاد خواهد کرد.

وی با اشاره به مطالعات صورت گرفته در رابطه با مداخلات ضروری برای پیشگیری از سقوط در سالمندی، اظهار کرد: از بعد اقتصادی مطالعات نشان می‌دهد که مداخلات چندفاکتوری اثربخشی بیشتری دارند ولی درعین‌حال هزینه‌های بالایی نیز دارند، به عبارت دیگر این هزینه ها نشان می دهد مداخلات چند وجهی نسبت به مداخلات تک بعدی هزینه اثربخشی کمتری دارند. بنابراین باید ترکیبی از مداخلات با هزینه پایین و مداخلات با اثربخشی بالا را برای پیشگیری از بحث سقوط سالمندی دنبال کنیم.

دکتر علیپور در خاتمه  تاکید کرد: برای مدیریت صحیح مساله سالمندی در کشور باید مجددا مراقبت‌های اولیه را مدنظر قرار داده و مشارکت اجتماعی سالمندان در جامعه را بهبود ببخشیم.

ضرورت متناسب سازی شهرها برای افزایش سطح مشارکت های اجتماعی سالمندان

همچنین دکتر مریم تاج ور استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران با بررسی نظام های مراقبتی و حمایتی در خصوص سقوط در سالمندان، تصریح کرد: یکی از مباحث مهمی که Who به آن پرداخته، "شهر دوستدار سالمند" و متناسب سازی شهر با نیازهای سالمندان است.

وی تاکید کرد: مناسب سازی محل زندگی سالمندان، بحث نظام‌های مراقب بهداشت درمانی، بیمارستان‌های دوستدار سالمندان و غیره برخی ز برنامه هاییست که در این رابطه مورد توجه قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه بحث شهر دوستدار سالمند یا متناسب با سالمندان 8 شاخه دارد، گفت: توجه به نکات استانداردسازی در مسکن سالمندان،  متناسب سازی شهرها برای پاسخگویی به نیاز سالمندان و ایجاد امکان برای افزایش مشارکت‌های اجتماعی سالمندان برخی از این نکات است، چراکه عدم متناسب‌سازی شهر و در نتیجه کاهش مشارکت اجتماعی سالمندان، خودبه‌خود منجر به انزوای سالمندان می‌شود.

وی افزود: توجه به ارتباطات و تعاملات سالمند در جامعه، توجه به نیازهای خدماتی و اجتماعی سالمندان در شهر، متناسب سازی و استانداردسازی ساختمان‌ها و فضای بیرونی آن، رعایت استانداردها در حمل‌ونقل سالمندان برخی از ویژگی‌هاییست که از بروز آسیب در سالمندان پیشگیری می کند.

وی تاکید کرد: شرایط باید به گونه ای باشد که سالمندان بتوانند تا آخرین لحظه عمر فعال بودن خود را حفظ کرده و از وابستگی تا حد امکان دور باشند. این فعال بودن نیز شامل مشارکت های اجتماعی و نیازهای شخصی سالمند می شود.

این عضو هیات علمی دانشگاه با اشاره به اهمیت ایجاد محیط توانمندساز برای زندگی فعال در سالمندی، تصریح کرد: محیط توانمندساز به فراهم سازی شرایط مساعد برای فعالیت سالمندان در جامعه کمک می کند.

ارتباط بین سالمندی فعال و رضایت از زندگی

وی با اشاره به مطالعه انجام شده در ارتباط بین شاخص سالمندی فعال و رضایت از زندگی در کشورها، عنوان کرد:  میزان فعال بودن سالمندان در کشورها و مشارکت های فردی و اجتماعی آنها با افزایش GDP کشورها ارتباط مستقیم دارد. همچنین ارتباط معناداری بین این مساله با رضایت از زندگی خود و جامعه وجود دارد.

وی با اشاره به مطالعه‌ ای دیگر در رابطه با بررسی شهر تهران از منظر سالمندی فعال و مقایسه آن با 28 کشور دیگر، عنوان کرد: این مطالعه نشان داد که شهر تهران از نظر توانمندسازی وضعیت مناسبی نداشته و بیشترین تفاوت را با کشورهای اروپایی نشان داد. به عبارت دیگر مهم‌ترین مانع برای فعالیت و مشارکت سالمندان در شهر تهران، محیط نامناسب است.

مهم‌ترین مانع برای فعال بودن سالمندان در ایران، محیط توانمند سازاست

دکتر تاج ور با بیان اینکه بر اساس آنالیزهای انجام شده، محیط توانمند ساز بیشترین تأثیر را بر سلامت جسم و روان سالمند و کیفیت زندگی دارد، اظهار کرد: در ایران مهم‌ترین مانع برای فعال بودن سالمند، محیط توانمند سازاست.

وی، توجه به نکات استانداردسازی در رابطه با خانه و محیط زندگی سالمند و همچنین متناسب‌سازی نظام سلامت برای سالمندان  را از ضروریات دانست و ادامه داد:  نظام سلامت و ارایه خدمات بهداشتی باید بر اساس نیاز سالمند اصلاح شود. به عبارتی مشکل هر سالمند به‌طور اختصاصی دیده شده و همچنین حداقل وابستگی به دارو را در سالمندان داشته و تنها در مواقع ضروری دارو تجویز شود. این در حالیست که سالمندان در ایران پس از مراجعه به مراکز درمانی  با یک کیسه‌پر دارو خارج می شوند.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در خاتمه با تاکید بر ضرورت توجه به سلامت روان سالمندان به خصوص بحث افسردگی در سالمندان، اظهار کرد: همچنین باید به بحث تحرک در سالمندان توجه کنیم و یچ درمانی نباید سالمند را یکجانشین کند.