شورای عالی عتف به سطح ریاست جمهوری بازگردانده شود

دکتر فریدون عزیزی در گفت‌وگو با ایسنادفتر دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با انتقاد از عملکرد و کارایی شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری (عتف) در مسائل پژوهشی، اظهار کرد: عملکرد این شورا تا زمان اتصال به شخص رییس جمهور و بعد معاون اول ریاست جمهوری، مثبت بود، چراکه تا آن زمان جزیی از ریاست جمهوری و تحت نظارت این ارگان بود، ولی از زمانیکه به وزارت علوم منتقل شده و تحت نظارت وزارتخانه قرار گرفت، کارایی و عملکرد مثبت و مثمرثمری نداشته است.

وی با بیان اینکه شورای عالی عتف باید مجددا در کنار ریاست جمهوری  و در سطح بالایی قرار بگیرد، گفت: به عبارت دیگر سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و ارزشیابی باید برای اثربخشی بیشتر در سطح بالا انجام شود.

ضرورت تغییر شاخص‌های ارزشیابی پژوهش

رییس پژوهشکده غدد درون ریز و متابولیسم  ضمن انتقاد از شاخص‌های ارزشیابی پژوهشی در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی، اظهار کرد: شاخص‌های ارزشیابی تعیین شده از سوی دولت و وزارتخانه‌های علوم و بهداشت، شاخص‌های کمی مانند آمار مقالات و پروژه‌های تحقیقاتی، سطح مجلات، ضریب تاثیر و سایر شاخص‌های کمی است که در نهایت ارزشیابی دقیقی از فعالیت‌ها نداشته و قطعا ارزشیابی موثری محسوب نمی‌شود.

وی با بیان اینکه ۳۰ تا ۴۰ درصد امتیاز ارزشیابی‌های پژوهشی باید به شاخص‌های کمی اختصاص داشته باشد، ادامه داد: در ۷۰ درصد باقیمانده باید میزان و نحوه تاثیرگذاری پژوهش در سطح ارتقای سلامت جامعه یا سایر بازده‌های اقتصادی و اجتماعی آن در سطح جامعه بررسی و لحاظ شود.

وی با اشاره به ارایه طرح تغییر و اصلاح شیوه ارزشیابی پژوهشی دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی در فرهنگستان علوم پزشکی، اظهار کرد:  در زمان مسئولیت در معاونت علمی فرهنگستان، طرح اصلاح شیوه ارزشیابی و اضافه شدن شاخص‌های کمی به وزارتخانه‌ها ارایه شد ولی متاسفانه هنوز به صورت دقیق و کامل اجرایی نشده است.

عزیزی با اشاره به اهمیت شاخص‌های کیفی در ارزشیابی صحیح فعالیت‌ها،‌ عنوان کرد: به عبارت دیگر در پژوهش‌های علوم پایه باید به اثرگذاری و پیشرفت در مرزهای دانش و در پژوهش‌های کاربردی به اثرگذاری در اقتصاد، سلامت، فرهنگ، جامعه و استفاده از نتایج آن در ارگان‌های اجرایی، توجه شود.

کمتر از ۱۰ درصد کل پژوهش‌های دانشگاهی سفارشی است

این استاد و محقق پیشکسوت دانشگاه با انتقاد از عدم ارایه سفارش طرح‌های تحقیقاتی از سوی ارگان‌ها و سازمان‌های مختلف به دانشگاه‌ها، تصریح کرد: اکثر پروژه‌های تحقیقاتی دانشگاه‌ها بر اساس علاقه استاد و دانشجو و در قالب پایان‌نامه‌های دانشجویی اجرا می‌شود، در حالیکه برای اثرگذاری بیشتر باید پروژه‌های تحقیقاتی بر مبنای نیاز و مسایل موجود در جامعه از طرف سازمان‌ها و ارگان‌های اجرایی و در قالب پروژه درخواستی به دانشگاه‌ها سفارش داده شود که متاسفانه این تعامل و ارتباط، سیستماتیک نبوده و متولی ندارد.

وی با اشاره به موانع ارتباطی بین عرصه و دانشگاه برای اخذ سفارش پژوهش، اظهار کرد: در حال حاضر کمتر از ۱۰ درصد کل پژوهش‌های دانشگاهی سفارشی است که نبود متولی مشخص برای برقراری ارتباط موثر بین عرصه و صنعت با دانشگاه و نبود اعتماد دوطرفه برخی از موانع موجود است، درحالیکه با افزایش کارایی و برنامه‌ریزی شورای عالی عتف در کنار ریاست جمهوری، ارتباط سیستماتیک بین دستگاه‌های اجرایی و وزارتخانه‌ها با دانشگاه و ارایه سفارش‌های پژوهشی برقرار می‌شود.

موانع تاثیرگذاری آثار تحقیقات در تصمیمات کشوری

عزیزی در پاسخ به علل عدم استفاده و موانع تاثیرگذاری آثار و نتایج تحقیقات در تصمیم‌گیری‌های کلان کشور، اظهار کرد: مشکل اصلی نبود دانش، بینش و نگرش پژوهشی در بخش اعظم جامعه و بخصوص مسئولان است. در حال حاضر متوسط سواد جامعه ما ۸ کلاس است،‌ در حالیکه این رقم در کشورهای غربی ۱۴ کلاس است، بنابراین در این شرایط نمی‌توان انتظار بینش و نگرش بالای پژوهشی در بین افراد جامعه داشت.

رییس پژوهشکده غدد درون ریز و متابولیسم با تاکید بر ضرورت نهادینه شدن تفکر پژوهشی در جامعه، عنوان کرد: تاکید مسئولین اصلی کشور در  رابطه با ضرورت بکارگیری نتایج تحقیقات و پژوهش‌های دانشگاهی در تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها و عمل به این تاکیدات بسیار موثر خواهد بود.

وی با تاکید بر خردورزی و تصمیم‌گیری براساس تحقیق و پژوهش، اظهار کرد: اگرچه مافیای اقتصادی و صنعتی در همه جای دنیا از این شرایط سوء استفاده کرده و مانع اثربخشی نتایج تحقیقات در سطح جوامع می‌شوند، با این حال مانع اصلی، نگرش و بینش مسئولین و سایر افراد جامعه بوده که باید اصلاح شود.

انتقاد از نبود سیستم دقیق ارزشیابی اثر پژوهش

عزیزی با انتقاد از نبود سیستم دقیق ارزشیابی اثر اقتصادی و اجتماعی پژوهش در کشور، گفت: راه‌اندازی این سیستم قطعا در اثربخشی پژوهش‌ها و بهینه کردن هزینه‌ها موثر خواهد بود ولی متاسفانه این موضوع مقبول مسئولین فعلی ما نیست.

وی با تاکید بر اینکه فرهنگ پژوهش باید از کودکی و از مدارس نهادینه شود، گفت: مساله پژوهش، کسب دانش، طرح و ایجاد سوال در ذهن دانش آموزان و تقویت خلاقیت و تفکر در مدارس ما جایی نداشته و تنها به حفظیات توجه می‌شود، بنابراین نبود فرهنگ پژوهش در مدارس و حتی دانشگاه‌های ما مهمترین مانع در تقویت و اثربخشی تحقیقات است.

معاون سابق فرهنگستان علوم پزشکی در پایان با تاکید بر اینکه نگرش و سیاستگذاری‌ها در مجلس و دولت در این زمینه نقش اساسی دارد، گفت: البته کشور در زمینه تربیت افراد محقق و توانمند موفق عمل کرده و در حال حاضر به سمت پیشرفت و تحول حرکت می‌کنیم.