بیمارستان شفابخش: رویکردی نوین در ارتقاء خدمات درمانی و تسریع بهبود بیماران

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی علوم پزشکی شهیدبهشتی، دکتر الهام رجبی پژوهشگر مرکز خدمات تخصصی HSSE و مدیریت خطر این واحد جهاددانشگاهی، از تمرکز این مرکز بر فعالیت‌های مرتبط با طراحی و اجرای محیط‌های شفابخش در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی - درمانی کشور خبر داد.

دکتر رجبی، ضمن بیان ویژگی این محیط‌های شفابخش، گفت: اقامت در محیط بیمارستان، عمدتاً برای افراد تجربه‌ای ناخوشایند و تنش‌زا محسوب می‌شود. اضطراب، احساس انزوای اجتماعی و کاهش ارتباط با خانواده، سردرگمی و ترس‌های ناشی از استقرار در محیط بیمارستان، می‌تواند تأثیر نامطلوبی بر روند درمان بگذارد. نتایج مطالعات حاکی از آن است که ویژگی‌های محیط بستری بیماران از منظر بصری، بویایی، شنوایی و هر آنچه حواس چندگانه را متأثر می‌سازد، نقش به‌سزایی در کاهش استرس و اضطراب، ارتقاء وضعیت جسمی - روانی و در نتیجه سرعت بهبود بیماری دارد.

این متخصص سلامت در حوادث و فوریت‌ها، افزود: معماری و سایر ویژگی‌های محیطی، علاوه بر بیماران، منجر به کاهش خشم و استرس، افزایش آرامش و ارتقای وضعیت روحی در کارکنان و ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی - درمانی می‌شود، رضایت شغلی و کارآمدی آنان را افزایش می‌دهد، و به‌صورت غیرمستقیم موجب افزایش کیفیت خدمات می‌شود. تأثیر این شرایط بر کارکنان و بیماران، می‌تواند مثبت یا منفی باشد ولی گفته می‌شود که هیچگاه خنثی نیست.

وی در ادامه بر این موضوع تأکید داشت که: با آگاهی از چنین تأثیراتی، طی سال‌های اخیر، به تمرکز بر عملکرد در مراکز بهداشتی - درمانی اکتفا نمی‌شود و برخی از این مراکز، رویکرد نوینی را با عنوان "بیمارستان شفابخش" که در واقع ریشه در طب حکمایی چون ابن‌سینا و علم میان رشته‌ای روان‌شناسی محیط دارد، مدنظر قرار داده‌اند. می‌توان گفت محیط شفابخش به محیطی اطلاق می‌شود که افراد تحت تأثیر طراحی و معماری آن قرار می‌گیرند و تغییراتی از جمله تعدیل علائم فیزیکی و احساسی در آنها ایجاد می‌شود. چنین محیطی دارای شاخصه‌هایی است که موجب کاهش تنش و استرس، بازگردانی سلامت روانی و عاطفی، کاهش انحراف ذهن، افزایش تمرکز حواس و در نتیجه تأثیر بیشتر اقدامات درمانی می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد در محیط‌های شفابخش، بستری‌های مکرر کاهش می‌یابد که از نظر اقتصادی، منجر به صرفه‌جویی در منابع نیز می‌شود.

این پژوهشگر حوزه سلامت، با اشاره به تدوین بسته‌های خدمتی در مرکز خدمات تخصصی HSSE و مدیریت خطر جهاددانشگاهی علوم پزشکی شهیدبهشتی به‌منظور ایجاد تغییر در یک بیمارستان و پیاده‌سازی مصادیق محیط شفابخش، گفت: ما معیارهایی در نظر گرفته‌ایم که برای دستیابی به آن عواملی نظیر نور، شکل ظاهری اجسام، صداهای محیطی، بوهای قابل استشمام در فضا و حتی سطوح قابل لمس و طعم‌های قابل چشیدن را تحت کنترل در آوریم و مطابق با استاندارد، مطلوبیت این عوامل را تغییر دهیم. این اقدامات می‌تواند منجر به افزایش تمرکز حواس و دستیابی به درک مطلوب‌تری از محیط شود. در این بسته‌های خدمتی، شیوه نورپردازی، اصلاح جلوه‌های بصری متناسب با فرهنگ و زیباسازی محیط، و استفاده آگاهانه از رنگ‌ها، مورد توجه قرار می‌گیرد. جنس مبلمان، دستگیره درب‌ها، ملحفه تخت بیمار و هر آنچه به طریقی باعث اثرگذاری بر حواس چندگانه مراجعه‌کنندگان و بیماران خواهند شد، به‌گونه‌ای انتخاب می‌شود که حس آرامش و امنیت را در افراد ایجاد نماید. بهبود کیفیت هوا، ایجاد طعم و بوی مطبوع در محیط، ایجاد فضای اختصاصی برای تمرکز و تفکر، عبادت و مطالعه از دیگر اقدامات مناسب در این راستا محسوب می‌شود.

دکتر رجبی در پایان تأکید کرد: علاوه بر موارد ذکر شده، که بر درک مطلوب محیط از طریق حواس تاثیرگذار است، ایجاد احساس حمایت اجتماعی برای بیمار، امکان برخورداری از حمایت عاطفی خانواده، اعطای اختیار برای کنترل شرایط فضای شخصی (نظیر نور، اصوات، دما و ...) که به وی اختصاص داده شده است، انطباق محیط با ویژگی‌های فرهنگی - اجتماعی بیماران از دیگر معیارهای حائز اهمیت در شفابخش ساختن محیط بیمارستان است.