کودکان و سالمندان اولین قربانیان مسمومیت دارویی

دکتر سید سعید شریعت در گفت‌وگو با ایسنای جهاد دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی  همزمان با هفته پیشگیری از مسمومیت‌ها، ضمن ارایه تعریفی از مسمومیت دارویی عنوان کرد: مسمومیت(intoxication)  مجموعه‌ای از اختلالات در بدن است که در اثر جذب ماده‌ای بیگانه که به آن سم گفته می‌شود، بروز می‌کند. از عوامل ایجاد مسمومیت‌های دارویی می‌توان به عدم توجه به میزان مصرف دارو، مصرف اشتباه یا خودسرانه دارو، عدم توجه به مشکلات زمینه‌ای بدن هنگام مصرف دارو یا تداخلات دارویی نام برد.

وی ادامه داد: البته اقدام به خودکشی با دارو یا سوء مصرف مواد دارویی به شکلی که بتواند منجر به اعتیاد شود نیز نوعی مسمومیت دارویی محسوب می‌شود.  

دلایل بروز مسمومیت دارویی در کودکان

وی با بیان اینکه مصرف خودسرانه دارو نیز می تواند منجر به مسمومیت دارویی شود، اظهار کرد:  مصرف خودسرانه دارو و بدون تجویز پزشک یا عدم آگاهی از شرایط هر فرد می‌تواند باعث مسمومیت دارویی شود، حتی اگر داروی مصرف شده در ردیف داروهای کم خطر باشد.

وی با بیان اینکه در بیشتر مواقع قربانیان مسمومیت دارویی کودکان هستند، اظهار کرد: مسمومیت دارویی در کودکان بیشتر به دو دلیل کنجکاوی کودک یا اشتباه والدین رخ می‌دهد. بنابراین لازم است والدین آگاه باشند و داروها را از دسترس کودکان دور نگه دارند. مسمومیت دارویی معمولا در کودکان زیر هفت سال تصادفی است. برای مثال یکی از موارد شایع، مصرف اشتباهی شربت متادون در خانواده‌های در حال درمان ترک اعتیاد بوده که با تعویض بطری شربت متادون، آن را در یخچال نگهداری می کردند و منجر به مسمومیت کودک شده است.

چگونه از بروز مسمومیت در کودکان پیشگیری کنیم؟

وی با تاکید بر اینکه با دقت و نظارت بیشتر می‌توان از بروز مسمویت دارویی کودکان پیشگیری کرد، خطاب به خانواده ها، عنوان کرد: چنانچه در خانه کودک زیر پنج سال دارید، حتما داروها را در کمدهای بالا، دور از دسترس و مجهز به قفل قرار دهید. داروهای مصرفی افراد خانواده را دور از دسترس کودکان نگهداشته و داروهای خود را در مقابل چشم کودکان نخورید؛  چرا که کودکان از رفتار بزرگسالان تقلید می‌کنند و ممکن است دور از چشم والدین داروها را به دهان برند.

وی ادامه داد: اگر به کودک خود دارو می‌دهید به او تفهیم کنید که این دارو است و از کلماتی مثل آبنبات، شکلات یا خوراکی استفاده نکنید. داروها به ویژه داروهای خوش طعم مخصوص داروهای کودکان را از دسترس دور نگه دارند، زیرا ممکن است هنگام غفلت پدر و مادر سراغ این داروها بروند.

استامینوفن هم می‌تواند مسمومیت‌زا باشد

وی با اشاره به مواردی مانند داروهای کم خطری مثل استامینوفن که معمولا به صورت خودسر توسط والدین به کودک داده می‌شود، گفت: داروی استامینوفن باید بر اساس وزن و سن کودک و با مشورت پزشک یا داروساز مصرف شود و مقادیر بیش از حد درمانی این داروی به ظاهر کم خطر و یا استفاده همزمان آن با دیگر داروهای بدون نسخه می‌تواند مسمومیت‌زا باشد.  

مسمومیت دارویی در بین سالمندان و راه‌های پیشگیری

شریعت در ادامه با اشاره به مسمومیت دارویی در بین سالمندان و دلایل فراوانی آن در این قشر، توضیح داد: در بین سالمندان مسمومیت دارویی بسیار شایع و البته خطرناک است. تشابه ظاهری شکل داروها، ابتلا به فراموشی، عدم اطلاع از نام داروها، بی‌سوادی یا کم سوادی و خوانا نبودن مقادیر مصرفی دارو مندرج روی جعبه دارویی، ممکن است منجر به مصرف اشتباه یا تکراری دارو شود.

وی افزود: برای جلوگیری از مسمومیت دارویی در سالمندان باید بر مصرف داروی افراد مسن خانواده نظارت داشته باشید و توصیه می‌شود برای پیشگیری از خوردن دوز تکراری دارو، دفعات مصرف دارو بر برگه کاغذ یادداشت شده و از جعبه‌های تعیین کننده روز و وعده مصرف دارو که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد، استفاده شود. همچنین داروها را در بسته بندی اولیه آنها نگهداری کنید تا در صورت مصرف اشتباهی، قادر باشید اطلاعات لازم را در اختیار پزشکان قرار دهید.

هنگام بروز مسمومیت چه کنیم؟

سرپرست اداره تعالی سازمانی معاونت غذا و دارو دانشگاه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در خاتمه با اشاره به نحوه عملکرد خانواده ها در هنگام بروز مسمومیت، اظهار کرد: هنگام بروز مسمومیت های اتفاقی یا عمدی با داروها، یا شک به ایجاد مسمومیت، اولین و مهم‌ترین کار تماس با اورژانس ۱۱۵ است. سپس برای اطلاع از نحوه انجام اقدامات اولیه، می‌توان هرچه سریع تر با شماره تلفن مرکز اطلاع رسانی داروها و سموم ۱۹۰ تماس گرفته شود.  از خوراندن خودسرانه برخی مایعات به بیمار و یا هر گونه مداخله خودسرانه دیگر خودداری شود.

انتهای پیام